Rodzaje i leczenie zaburzeń snu
Bezsenność okresowa
Podczas diagnozowania bezsenności najważniejsze jest ustalić – o ile to możliwe – jej przyczynę. Bezsenność powodowana pracą zmianową, przekraczaniem stref czasowych, aktualnym stresem, należy do tzw. bezsenności przygodnych, trwających do 1 miesiąca.
Do okresowo występującej bezsenności może prowadzić nieprawidłowa higiena snu:
- ignorowanie własnego zegara biologicznego – opóźnianie najlepszej pory na zaśnięcie
- stosowanie wieczorem używek: papierosów, alkoholu, kofeiny
- niewłaściwa higiena zasypiania (po zgaszeniu światła): rozmyślanie, planowanie następnego dnia, roztrząsanie nieprzyjemnych zdarzeń, oglądanie telewizji w łóżku, słuchanie głośnej muzyki, przejadanie się a także uczucie silnego głodu
Bezsenność przewlekła
może być objawem występującym w schorzeniach neurologicznych np. w chorobie Parkinsona, chorobach somatycznych np. przebiegających z bólem, w chorobie refluksowej, w nadciśnieniu, w zespole bezdechu obturacyjnego, astmie; może być skutkiem zażywania substancji psychoaktywnych (alkohol, amfetamina, extasy, środki halucynogenne), palenia papierosów lub skutkiem używania leków, np. niektórych leków przeciwdepresyjnych, preparatów tarczycowych. Odstawienie leków nasennych lub leków uspokajających długotrwale zażywanych może powodować szczególnie zaburzenia zasypiania.
Bezsenność przewlekła może być objawem występującym w innych zaburzeniach psychicznych, szczególnie w depresji i zaburzeniach lękowych. W depresji częste są wybudzenia i budzenie się wcześnie rano, bez możliwości zaśnięcia. Zaburzeniom lękowym może towarzyszyć utrudnione zasypianie. Pogorszenie snu u osoby chorej na schizofrenię czy na depresję jest często zwiastunem nawrotu. U osób z otępieniem pogorszenie snu wiąże się często z pobudzeniem, niepokojem, lękiem. U osób starszych obciążonych chorobami serca, krążenia, cukrzycą, chorobami nerek czy wątroby zaburzenia snu mogą świadczyć o pogorszeniu tej choroby. Szczególnie niebezpieczne dla życia jest majaczenie, czyli pobudzenie w nocy z objawami psychotycznymi.
Skutki bezsenności przewlekłej
Bezsenność warto leczyć. W artykule „Dlaczego leczyć bezsenność” [David N. Neubauer, Michael T. Smith, Psychiatria po Dyplomie, Tom 4,Nr 3, 2007] podsumowano rezultaty wielu badań o wpływie bezsenności na zdrowie człowieka.
Bezsenność lub ograniczanie snu powoduje:
- pogorszenie funkcji poznawczych,
- zmniejszoną odpowiedź immunologiczna, czyli odporność na choroby powodowane przez wirusy i bakterie
- zaburzenia tolerancji glukozy a u mężczyzn wiąże się z większym ryzykiem rozwoju cukrzycy w przyszłości
- większe ryzyko rozwoju nadciśnienia
- większą wrażliwość na ból u osób z przewlekłymi chorobami stawów
- u osób starszych wiąże się z większym ryzykiem upadku skutkującego złamaniem szyjki kości udowej
- u mężczyzn z chorobą niedokrwienną serca bezsenność zwiększa ryzyko śmierci
- zwiększa ryzyko wypadków komunikacyjnych
Prawidłowa higiena snu
- ustalić względnie stałe godziny zasypiania i wstawania. Wstawać o podobnej godzinie mimo opóźnionego zaśnięcia poprzedniego dnia
- nie drzemać w ciągu dnia
- stworzyć rytuał „chodzenia spać”, np. zawsze w tej samej kolejności: planowanie następnego dnia, kolacja, czytanie, mycie, czynności kosmetyczne, sen
- nie korzystać z łóżka w ciągu dnia i wieczorem – nie kłaść się do odpoczywania, nie jeść, nie oglądać telewizji, nie pracować na łóżku
- jeżeli czas zasypiania (mierzony od zgaszenia światła i zaprzestania wszystkich czynności) wydłuża się ponad 20 min., nie ma poczucia zmęczenia i senności – włączyć światło lub przejść do innego pokoju, zapisać nurtujące rzeczy, poczytać lub wykonać inną odprężającą i nie pobudzającą czynność. Gdy pojawi się znużenie – wrócić do łóżka.
